Phương pháp TEACCH đã được chứng minh hiệu quả trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ phát triển trên thế giới. Tại Trung tâm Mảnh Ghép, chúng tôi áp dụng phương pháp TEACCH để hỗ trợ trẻ tự kỷ phát triển toàn diện kỹ năng giao tiếp, học tập và các thói quen sinh hoạt hàng ngày. Trung tâm Mảnh Ghép tin rằng, với sự kết hợp giữa chuyên môn của đội ngũ giáo viên và sự hỗ trợ của gia đình trẻ sẽ có cơ hội phát triển và hòa nhập tốt hơn.
Phương pháp TEACCH (Treatment and Education of Autistic and related Communication handicapped Children) là một chương trình can thiệp toàn diện được thiết kế để hỗ trợ người tự kỷ và các rối loạn giao tiếp liên quan. Tên gọi này thể hiện rõ mục tiêu của phương pháp: điều trị và giáo dục trẻ tự kỷ và trẻ có khó khăn về giao tiếp. Phương pháp TEACCH không chỉ tập trung vào việc giảm thiểu các hành vi không mong muốn mà còn chú trọng phát triển các kỹ năng cần thiết để trẻ có thể sống độc lập và hòa nhập cộng đồng.
Phương pháp TEACCH được phát triển vào những năm 1960 bởi Tiến sĩ Eric Schopler tại Đại học North Carolina, Hoa Kỳ. Ban đầu, chương trình được thiết kế để hỗ trợ trẻ tự kỷ và gia đình của họ tại bang North Carolina. Qua nhiều năm nghiên cứu và thực hành, phương pháp TEACCH đã được chứng minh hiệu quả và lan rộng ra nhiều quốc gia trên thế giới, trở thành một trong những phương pháp can thiệp phổ biến và được công nhận rộng rãi trong lĩnh vực tự kỷ.
Phương pháp TEACCH dựa trên một số nguyên tắc cốt lõi sau:
Phương pháp TEACCH giúp trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp thông qua việc sử dụng các hỗ trợ trực quan, dạy trẻ cách bắt chước, sử dụng ngôn ngữ cơ thể và giao tiếp bằng hình ảnh. Đồng thời, phương pháp này cũng tạo cơ hội cho trẻ tương tác với bạn bè và người lớn trong môi trường có cấu trúc, giúp trẻ học cách chia sẻ, hợp tác và giải quyết vấn đề.
Một trong những mục tiêu quan trọng của phương pháp TEACCH là giúp trẻ tự kỷ trở nên tự lập hơn trong các hoạt động hàng ngày. Thông qua việc tạo ra môi trường có cấu trúc và cung cấp các hỗ trợ trực quan, trẻ được khuyến khích tự thực hiện các nhiệm vụ như ăn uống, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo và dọn dẹp đồ đạc. Điều này giúp trẻ cảm thấy tự tin và có khả năng thích ứng tốt hơn với các tình huống khác nhau.
Phương pháp TEACCH tạo ra môi trường học tập phù hợp với phong cách học tập của trẻ tự kỷ, giúp trẻ tập trung, ghi nhớ và hiểu thông tin tốt hơn. Các bài tập và hoạt động được thiết kế dựa trên điểm mạnh và sở thích của trẻ, giúp trẻ cảm thấy hứng thú và có động lực học tập. Ngoài ra, phương pháp TEACCH cũng giúp trẻ phát triển các kỹ năng nhận thức như giải quyết vấn đề, tư duy logic và sáng tạo.
Phương pháp TEACCH giúp trẻ tự kỷ hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình và của người khác, từ đó học cách điều chỉnh hành vi và phản ứng một cách phù hợp. Bằng cách tạo ra môi trường an toàn và hỗ trợ, trẻ được khuyến khích thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh và xây dựng các mối quan hệ tích cực với người xung quanh.
Tại Trung Tâm Mảnh Ghép, chúng tôi tạo ra môi trường học tập có cấu trúc rõ ràng, với các khu vực được phân chia cụ thể cho từng hoạt động khác nhau. Mỗi hoạt động đều có lịch trình và hướng dẫn trực quan, giúp trẻ hiểu rõ những gì mình cần làm và cách thực hiện. Điều này giúp trẻ cảm thấy an toàn, tự tin và giảm bớt căng thẳng.
Chúng tôi sử dụng rộng rãi các hỗ trợ trực quan như hình ảnh, biểu đồ, lịch trình và thẻ tranh để giúp trẻ hiểu thông tin và hướng dẫn. Các hỗ trợ trực quan này được thiết kế đơn giản, rõ ràng và phù hợp với khả năng nhận thức của từng trẻ. Chúng tôi cũng khuyến khích trẻ sử dụng các hỗ trợ trực quan để giao tiếp và thể hiện nhu cầu của mình.
Chúng tôi hiểu rằng mỗi trẻ tự kỷ là một cá nhân độc đáo với những điểm mạnh, điểm yếu và nhu cầu khác nhau. Vì vậy, chúng tôi luôn cá nhân hóa chương trình can thiệp cho từng trẻ, dựa trên đánh giá toàn diện về khả năng, sở thích và mục tiêu của trẻ. Chúng tôi cũng thường xuyên theo dõi và điều chỉnh chương trình để đảm bảo rằng trẻ đang tiến bộ và phát triển tốt nhất.
Chúng tôi tin rằng gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ tự kỷ. Vì vậy, chúng tôi luôn khuyến khích gia đình tham gia tích cực vào quá trình can thiệp, cung cấp cho gia đình các kiến thức và kỹ năng cần thiết để hỗ trợ trẻ tại nhà. Chúng tôi cũng tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động cộng đồng, giúp trẻ hòa nhập và xây dựng các mối quan hệ xã hội.
Trước khi áp dụng phương pháp TEACCH, cần thực hiện đánh giá toàn diện về khả năng, nhu cầu và sở thích của trẻ. Dựa trên kết quả đánh giá, xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp với mục tiêu và giai đoạn phát triển của trẻ.
Để áp dụng phương pháp TEACCH hiệu quả, người thực hiện cần được đào tạo chuyên môn về các nguyên tắc, kỹ thuật và phương pháp đánh giá của TEACCH. Đảm bảo rằng người thực hiện có kiến thức và kỹ năng cần thiết để hỗ trợ trẻ một cách tốt nhất.
Quá trình áp dụng phương pháp TEACCH cần được theo dõi và đánh giá liên tục để đảm bảo rằng trẻ đang tiến bộ và đạt được mục tiêu đề ra. Dựa trên kết quả theo dõi, điều chỉnh kế hoạch can thiệp khi cần thiết để đáp ứng nhu cầu thay đổi của trẻ.
Phương pháp TEACCH có thể được kết hợp với các phương pháp can thiệp khác như ABA (Applied Behavior Analysis), PECS (Picture Exchange Communication System) hoặc trị liệu ngôn ngữ để đạt được hiệu quả tối ưu. Việc kết hợp các phương pháp cần được thực hiện một cách cẩn trọng và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia.
Trung Tâm Mảnh Ghép có hơn 10 năm ứng dụng và áp dụng phương pháp TEACCH để can thiệp cho trẻ tự kỷ và các trẻ có khó khăn về giao tiếp khác. Trung tâm thực hiện theo quy trình sau:
Trung Tâm Mảnh Ghép luôn đặt việc đánh giá khả năng của trẻ lên hàng đầu. Chúng tôi tiến hành đánh giá kỹ lưỡng và toàn diện về trẻ ở tất cả các lĩnh vực phát triển sau:
Khả năng ngôn ngữ hiểu và ngôn ngữ diễn đạt
Kỹ năng vận động thô và vận động tinh
Khả năng nhận thức và tư duy
Mức độ và các chức năng giao tiếp – tương tác xã hội
Kỹ năng chơi
Kỹ năng thích ứng của trẻ
Dựa trên kết quả đánh giá, chuyên gia sẽ xây dựng chương trình can thiệp riêng cho từng trẻ. Kế hoạch bao gồm:
Thiết kế môi trường học tập có cấu trúc để trẻ dễ dàng tham gia
Xác định mục tiêu từng buổi làm việc, mục tiêu ngắn hạn mỗi 3 tháng và dài hạn trên 6 tháng
Lựa chọn công cụ, phương tiện hỗ trợ và các hoạt động học tập phù hợp với kỹ năng của từng trẻ
Ví dụ: Với trẻ lăng xăng, dễ bị xao nhãng và khó tập trung, chúng tôi khuyến khích bố trí không gian học tập riêng biệt trong một phòng cá nhân nhỏ với các đồ dùng, đồ chơi được cất gọn trong tủ, hạn chế tối đa các yếu tố gây xao nhãng. Từ đó, giúp trẻ tập trung vào nhiệm vụ dễ dàng hơn.
Quá trình can thiệp được theo dõi và đánh giá thường xuyên:
Ghi chép chi tiết về kết quả can thiệp và tiến bộ của trẻ hằng ngày
Họp định kỳ với phụ huynh hàng tuần và hàng quý để cập nhật tình hình
Điều chỉnh chương trình ngay khi cần thiết
Phương pháp TEACCH đã chứng minh hiệu quả trong hỗ trợ trẻ tự kỷ, nhưng quá trình thực hiện gặp nhiều thách thức. Đầu tiên, nó đòi hỏi thời gian và kiên nhẫn từ cả phụ huynh lẫn giáo viên. Phương pháp này yêu cầu sự đều đặn và nhất quán, và trẻ phải tuân thủ chặt chẽ cấu trúc và lịch trình đã được thiết lập. Ngoài ra, việc tạo ra và duy trì môi trường học tập có cấu trúc là thử thách đối với cả gia đình và trường học.
TEACCH mang tính cá nhân hóa cao. Vì vậy, đội ngũ chuyên gia của Trung Tâm Mảnh Ghép thiết kế riêng chương trình cho từng trẻ ngay từ đầu. Trong quá trình can thiệp, chuyên viên sẽ điều chỉnh chương trình phù hợp với mức độ độc lập và khả năng của trẻ, đồng thời hướng dẫn kịp thời cho phụ huynh cách hỗ trợ trẻ tại nhà.
Phương pháp này rất phù hợp với trẻ học trong môi trường hòa nhập. Từ kinh nghiệm thực tế tại Trung Tâm Mảnh Ghép, sau một thời gian can thiệp, nhiều trẻ dần biết tự lập kế hoạch, quản lý thời gian, sắp xếp công việc theo lịch biểu và giảm bớt lo âu khi đối diện với thay đổi.
Với nội quy rõ ràng giúp phụ huynh và giáo viên dễ dàng điều chỉnh hành vi của trẻ, phương pháp TEACCH mang lại nhiều tiến bộ rõ rệt trong quá trình phát triển của các em.