Phương pháp PECS (Pictures Exchange Communication System) là một hệ thống giao tiếp bằng hình ảnh, được thiết kế để hỗ trợ những người gặp khó khăn trong việc giao tiếp bằng lời nói. Đây là một phương pháp can thiệp đã được chứng minh tính hiệu quả và được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới.
Phương pháp PECS (Pictures Exchange Communication System) là một hệ thống giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) được phát triển bởi Andy Bondy và Lori Frost vào năm 1985. PECS sử dụng hình ảnh để giúp người học khởi xướng giao tiếp. Thay vì chỉ phản ứng lại các câu hỏi, người học được dạy cách chủ động trao đổi hình ảnh để yêu cầu đồ vật, hoạt động, hoặc chia sẻ suy nghĩ của mình. PECS ban đầu được thiết kế cho trẻ em mắc chứng tự kỷ, nhưng hiện nay được sử dụng cho nhiều đối tượng khác nhau gặp khó khăn về giao tiếp.
Phương pháp PECS dựa trên các nguyên tắc của ứng dụng phân tích hành vi (ABA). Nó tập trung vào việc dạy các kỹ năng giao tiếp chức năng thông qua việc sử dụng các hình ảnh và hệ thống khen thưởng. PECS nhấn mạnh vào việc khởi xướng giao tiếp, nghĩa là người học chủ động bắt đầu cuộc trò chuyện, thay vì chỉ trả lời các câu hỏi. Điều này giúp người học kiểm soát được môi trường xung quanh và thể hiện nhu cầu của mình một cách hiệu quả. Phương pháp này cũng chú trọng vào việc xây dựng các kỹ năng giao tiếp xã hội và ngôn ngữ một cách có hệ thống.
Phương pháp PECS được sử dụng rộng rãi cho nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm:
Phương pháp PECS bao gồm sáu giai đoạn phát triển, mỗi giai đoạn tập trung vào việc xây dựng các kỹ năng giao tiếp cụ thể:
Ở giai đoạn này, người học được dạy cách trao đổi một hình ảnh duy nhất của một vật phẩm mong muốn để nhận được vật phẩm đó. Đây là nền tảng của PECS, dạy người học rằng giao tiếp có thể mang lại kết quả mong muốn.
Người học được dạy cách đi đến bảng giao tiếp của mình, lấy hình ảnh và đi đến người giao tiếp để trao đổi hình ảnh. Giai đoạn này tập trung vào việc tăng tính tự chủ và khả năng giao tiếp trong nhiều môi trường khác nhau.
Người học bắt đầu phân biệt giữa các hình ảnh khác nhau và chọn hình ảnh của vật phẩm mong muốn từ một loạt các hình ảnh. Điều này giúp phát triển khả năng nhận thức và lựa chọn.
Người học bắt đầu xây dựng các câu đơn giản bằng cách sử dụng một câu mẫu và thêm hình ảnh của các vật phẩm mong muốn. Ví dụ: 'Tôi muốn…' + hình ảnh.
Phương pháp PECS mang lại nhiều lợi ích cho người sử dụng, bao gồm:
PECS giúp người học phát triển các kỹ năng giao tiếp cơ bản và nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ. Bằng cách sử dụng hình ảnh để diễn đạt ý muốn, người học có thể dần dần chuyển sang sử dụng lời nói.
PECS giúp người học tham gia vào các hoạt động xã hội một cách tích cực hơn. Khả năng giao tiếp hiệu quả giúp họ xây dựng mối quan hệ với người khác và cảm thấy tự tin hơn trong các tình huống xã hội.
Khi người học có thể giao tiếp hiệu quả, họ ít có khả năng thể hiện sự thất vọng hoặc tức giận thông qua các hành vi tiêu cực. PECS giúp giảm thiểu các hành vi như la hét, cắn, hoặc tự làm hại bản thân.
PECS giúp người học phát triển các kỹ năng nhận thức như phân biệt hình ảnh, sắp xếp, và xây dựng câu. Những kỹ năng này rất quan trọng cho sự phát triển toàn diện.
Trung Tâm Mảnh Ghép (Địa chỉ: 03 Đường số 1. KDC Hưng Phú, Phường Tam Phú, Tp. Thủ Đức, Hồ Chí Minh; Hotline: 070 333 2255; Email: trungtammanhghep@gmail.com; Website: trungtammanhghep.com) ứng dụng phương pháp PECS một cách hiệu quả trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
PECS được sử dụng rộng rãi trong giáo dục đặc biệt để giúp học sinh có nhu cầu đặc biệt giao tiếp và học tập hiệu quả hơn. Giáo viên sử dụng PECS để dạy các kỹ năng học thuật, xã hội và tự phục vụ.
PECS có thể được sử dụng tại nhà để giúp trẻ em giao tiếp với gia đình và người thân. Cha mẹ có thể sử dụng PECS để giúp con cái yêu cầu đồ ăn, đồ chơi, hoặc các hoạt động yêu thích. Điều này giúp tăng cường sự gắn kết gia đình và giảm thiểu xung đột.
Các nhà trị liệu ngôn ngữ sử dụng PECS để giúp người học phát triển các kỹ năng ngôn ngữ. PECS có thể được sử dụng để dạy từ vựng, ngữ pháp, và các kỹ năng giao tiếp khác.